Wiklina to materiał, który od wieków pełni niezwykle ważną rolę w rzemiośle. Choć obecnie wykonuje się z niej różne przedmioty zwyczajowo wykorzystywana była w produkcji koszyków. Ręcznie robione kosze z wikliny, dzięki swojej wytrzymałości i estetyce, cieszą się niesłabnącą popularnością. Aby jednak stworzyć trwałe i piękne przedmioty, konieczne jest zrozumienie cyklu wzrostu wikliny oraz właściwego momentu jej zbioru. Przyjmy się więc mu nieco bliżej i odpowiedzmy na pytanie – kiedy należy zbierać wiklinę na koszyki.
Naturalny cykl wzrostu wikliny
Cykl wzrostu wierzby zaczyna się wczesną wiosną, gdy po zimowym spoczynku roślina budzi się do życia. Pędy rozwijają się intensywnie w okresie od marca do lipca, osiągając pełną długość latem. W tym czasie są jeszcze zbyt miękkie i pełne soków – z tego powodu nie są zdatne do zbioru na kosze wiklinowe. Najlepsza jakość wikliny uzyskiwana jest wtedy, gdy pędy są w pełni wyrośnięte, ale nie zdrewniałe.
Optymalny czas zbioru wikliny
Najlepszym czasem na zbieranie wikliny jest okres zimowy, od późnej jesieni do wczesnej wiosny, zazwyczaj od listopada do marca. W tym czasie roślina wchodzi w stan spoczynku, co oznacza, że przestaje aktywnie rosnąć i przemieszczać soki w swoich tkankach. Dzięki temu pędy stają się bardziej elastyczne, łatwiejsze w obróbce i mniej podatne na pękanie podczas plecenia.
Zimowy zbiór ma również dodatkową zaletę – brak liści na pędach znacznie ułatwia pracę. Wierzby, z których pochodzi wiklina, mają w tym czasie uśpiony system korzeniowy, co sprawia, że ich przycinanie nie szkodzi roślinie i sprzyja regeneracji w kolejnym sezonie.
Wpływ pogody na jakość wikliny
Pogoda ma istotny wpływ na jakość zbieranej wikliny. Warto unikać zbiorów w deszczowe dni, ponieważ mokre pędy są trudniejsze do przechowywania i obróbki. Przed rozpoczęciem pracy dobrze jest upewnić się, że prognoza pogody zapowiada suche dni. Wilgotne warunki mogą sprzyjać rozwojowi pleśni, co obniża trwałość i estetykę gotowych koszyków.
Na jakość wikliny negatywnie wpływa także jej zbyt długie przechowywanie. Aby temu zapobiec, zaleca się odpowiednie przechowywanie pędów w przewiewnym i suchym miejscu lub szybkie przystąpienie do ich obróbki po zbiorze.
Przycinanie a zdrowie rośliny
Zbieranie wikliny to nie tylko sztuka wyboru odpowiedniego momentu, ale również właściwa technika przycinania. Ważne jest, aby pędy ścinać w sposób delikatny, nie uszkadzając głównego systemu korzeniowego wierzby. Zwykle wykorzystuje się ostre nożyce lub sekatory, które umożliwiają precyzyjne cięcie. Należy przycinać pędy blisko podstawy rośliny, co stymuluje jej wzrost w kolejnym sezonie. Zaleca się również rotacyjne przycinanie w różnych częściach plantacji, aby pozwolić roślinom na regenerację. Dzięki temu można zapewnić trwałość i produktywność uprawy przez wiele lat.
Znaczenie obróbki po zbiorze
Zebranie wikliny to dopiero pierwszy krok w procesie tworzenia koszyków. Surowe pędy wymagają odpowiedniej obróbki, aby stały się elastyczne i gotowe do użycia. Najczęściej stosuje się moczenie w wodzie, co pozwala na przywrócenie wilgotności i giętkości pędom. Proces ten może trwać od kilku godzin do kilku dni, w zależności od twardości i rodzaju wikliny.
Kolejnym etapem jest usunięcie kory, jeśli planowane są koszyki o gładkiej powierzchni. Obrane pędy wikliny są bardziej subtelne a przy tym łatwiejsze w obróbce. Natomiast surowa wiklina, z pozostawioną korą, często wykorzystywana jest do tworzenia koszy o rustykalnym charakterze. Pędy posiadające korę są jednak bardziej sztywne, co może uniemożliwiać tworzenie bardziej fantazyjnych form i kształtów.
Podsumowując, zbiór wikliny na koszyki wymaga uwzględnienia wielu czynników, takich jak cykl wzrostu rośliny, pora roku, warunki pogodowe oraz odpowiednie metody przycinania. Zimowe miesiące, gdy roślina znajduje się w stanie spoczynku, są najlepszym czasem na tę pracę, ponieważ pędy są wówczas najbardziej elastyczne i trwałe. Co równie ważne, przestrzeganie tych zasad ma również pozytywny wpływ na plantację wierzby, która jest w stanie zregenerować się po przecince.
